Afgelopen 21 januari reikte Prinses Laurentien de Taalheldenprijs uit. Taalhelden zijn personen die zich in het voorgaande jaar bijzonder verdienstelijk hebben ingezet voor een beter geletterd Nederland. Friesland nomineert vijf kandidaten.
Ongeveer 15 % van de Friese bevolking kan onvoldoende lezen en schrijven om zelfstandig mee te doen in de maatschappij. Zij moeten vaak smoezen verzinnen of anderen om hulp vragen bij het invullen van een formulier of het lezen van een gebruiksaanwijzing of folder. In 2013 heeft Stichting Lezen & Schrijven het initiatief genomen om het Bondgenootschap voor geletterd Friesland op te richten. Inmiddels zijn ongeveer 50 organisaties lid. Deze organisaties willen op korte termijn het aantal laaggeletterden fors verminderen.
Taalcursist Tineke Leyten genomineerd
Tineke is 53 jaar oud, zij is 33 jaar werkzaam geweest in een wasserij en werd in 2012 ontslagen, daarom moest ze een uitkering aan vragen. Het aanvragen van een uitkering gaat digitaal. Dat was een probleem voor Tineke. In een gesprek met een coach van het UWV kwam ter sprake dat zij als kind een schoolverleden heeft gehad waarin het leren niet bepaald door leerkrachten werd gestimuleerd. Zij groeide op in een schippersgezin in Leeuwarden. Haar moeder kon ook niet lezen. Zij leerde van haar moeder hoe ze ondanks het feit dat zij niet lezen en rekenen kon, toch het hoofd boven water kon houden.
De coach vanuit het UWV maakte haar attent op de cursussen van volwasseneneducatie bij het Friesland College waarin basisvaardigheden aangeleerd worden. Zij heeft zich een jaar geleden aangemeld en het leren vindt ze leuk omdat het haar in haar dagelijks leven minder afhankelijk maakt. Wat zij in de les leert oefent ze thuis! De lessen vindt ze de moeite waard, ze voelt zich veilig in de groep, durft aan de docente vragen te stellen en is nu niet meer bang om fouten te maken. Een computer gebruikt ze niet, daar krijgt ze het zweet van op het voorhoofd. Maar ze is nu toch naar de cursus in de bibliotheek gegaan om met de computer te leren werken. Haar autorijbewijs heeft ze gehaald door enorm veel doorzettingsvermogen te tonen en door het theoretische examen mondeling af te leggen. Nu rijdt ze auto.
Haar passie zijn de honden, die vragen dagelijks veel aandacht. De formulieren die ze nodig heeft om de honden aan te melden voor wedstrijden laat ze door andere invullen. Binnenkort hoopt ze het zelf te kunnen.
Tineke is genomineerd, omdat ze haar medewerking heeft verleend aan een filmpje, dat ingezet wordt onder andere bij het UWV om anderen laaggeletterden over de streep te halen om cursussen te gaan volgen in lezen en schrijven. Wat voor haar belangrijk is dat de negatieve schoolervaringen in het verre verleden niet bepalend zijn voor haar huidige onderwijservaringen . Zo vindt ze dat boven folders en formulieren moet staan dat als mensen het niet goed begrijpen, ze zich niet moeten schamen om te vragen wat er precies staat!
Bruggenbouwers
Ook Ria Akkersdijk, Joanne van Doremalen, Wouter Heijne en Marion Scalongne zijn genomineerd. Vier mensen die elk op hun eigen wijze het afgelopen jaar bijzonder hebben bijgedragen aan de aanpak van laaggeletterdheid in Friesland.
Ria Akkersdijk is projectleider Kennisontwikkeling/ Leren en Werken Friesland. Ze heeft een groot netwerk en weet mensen uit haar netwerk , onderwijs, overheid en ondernemers op het goede moment aan elkaar te koppelen om in Friesland een platform te creëren wat zorg draagt om het onderwerp laaggelletterdheid in Friesland op te pakken , zowel op strategisch als uitvoerend niveau op provinciaal en regionaal niveau . Ze heeft daarvoor ook Europese gelden weten te regelen en Friesland participeert nu met 8 Europese landen in het project Breaking Barriers waarin digitale methodieken, die ondersteunend werken ,voor het aanleren van een taal worden ontwikkeld.
Joanne van Doremalen is manager bij Bibliotheken Zuid-Oost Friesland en voordat de problematiek van Laaggeletterden politieke aandacht had, was zij al een samenwerking aangegaan met het Friesland College om Nederlandse les voor volwassenen in de bibliotheek te geven. Joanne heeft keer op keer eijverd voor samenwerking en onlangs heeft ze voor de bibliotheek in Oosterwolde extra geld geregeld voor het aanstellen van een taal coördinator.
Marion Scalongne is een van de stuwende krachten van het project Taal op Maat in Leeuwarden. De pilot is met name gericht op autochtonen die belemmerd worden door hun laaggeletterdheid in het vinden van werk. Het doel is om bij vijftig deelnemers het obstakel van laaggeletterdheid weg te nemen, waardoor ze meer zelfredzaam en minder eenzaam worden en meer participeren in de samenleving.
Wouter Heijne is beleidsambtenaar bij de gemeente Smallingerland. Wouter heeft in de gemeente een belangrijke rol als iemand die het onderwerp op de agenda zet en als iemand die het onderwerp integraal wil benaderen. Hij heeft zich ingezet voor het realiseren van een taalnetwerk en een digi-taal-huis in de gemeente. Als eerste gemeente in Friesland heeft Smallingerland een beleidsnota waar laaggeletterdheid, leesbevordering en het sociaal domein met elkaar worden verbonden.
De prijs
Lezen en schrijven staan voor durven en kunnen meedoen in de samenleving. Persoonlijke inzet en doorzettingsvermogen van mensen zijn daarom cruciaal in de aanpak van laaggeletterdheid. In 2014, tijdens het jubileumjaar van Stichting Lezen & Schrijven, is de Taalheldenprijs in het leven geroepen. Het biedt de mogelijkheid om de successen, daadkracht en inspiratie van mensen op het gebied van geletterdheid in het zonnetje te zetten. De prijs kan gaan naar taalcursisten, taalbegeleiders en individuen die zich bovenmatig inzetten door mensen en organisaties aan elkaar te verbinden.
H.K.H. Prinses Laurentien der Nederlanden zal, als oprichter en erevoorzitter van Stichting Lezen & Schrijven, deze prestigieuze persoonlijkheidsprijs vanaf 2015 jaarlijks uitreiken. Zij doet dit mede namens Het Forum AtotZ, het onafhankelijke platform van Stichting Lezen & Schrijven dat de volle breedte van de samenleving vertegenwoordigt in de aanpak van laaggeletterdheid.
